Lỗi quá tải ở biến tần (Overload OL): Nguyên nhân, cách xử lý thực tế & phòng ngừa tại xưởng

Lỗi quá tải ở biến tần là một trong những lỗi phổ biến nhất của biến tần mà bất kỳ kỹ thuật viên nào cũng từng gặp – từ xưởng nhỏ dùng băng tải đến các nhà máy lớn vận hành hệ thống động cơ công suất cao. Lỗi này thường xuất hiện với mã lỗi “OL”, “OL1”, “OL2” hoặc “Overload Trip” trên màn hình biến tần. Nếu không xử lý kịp thời và đúng cách, lỗi OL không chỉ gây dừng máy bất ngờ, mà còn có thể làm hư hỏng động cơ, cháy biến tần và gián đoạn cả dây chuyền sản xuất.

Tại HLAuto.vn, đội ngũ kỹ sư chúng tôi từng tiếp nhận hàng trăm ca báo lỗi quá tải, từ những trường hợp đơn giản như băng tải kẹt cơ, cho đến những hệ thống phức tạp như máy nén trục vít, hệ thống bơm áp lực biến thiên. Qua bài viết này, chúng tôi muốn chia sẻ lại những kinh nghiệm thực tế dễ áp dụng, giúp bạn – dù là sinh viên kỹ thuật, kỹ thuật viên mới vào nghề hay người vận hành xưởng – đều có thể hiểu lỗi, xử lý chuẩn, phòng tránh được lâu dài.

I. Bản chất lỗi quá tải ở biến tần (Momentary vs Continuous Overload)

1. Lỗi quá tải ở biến tần là gì?

Lỗi quá tải (Overload) xảy ra khi dòng điện mà biến tần phải cấp cho động cơ vượt quá giới hạn dòng định mức của biến tần trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là cơ chế bảo vệ được tích hợp sẵn để tránh quá dòng, cháy nổ hoặc hư hỏng linh kiện bên trong biến tần.

• Momentary overload: Dòng vượt mức xảy ra trong thời gian ngắn, do tải đột ngột, quán tính lớn, hoặc khởi động quá nhanh.

• Continuous overload: Dòng vượt định mức kéo dài – thường do tải nặng liên tục, kẹt cơ hoặc cài đặt sai.

2. Tại sao biến tần dễ báo lỗi OL (Overload)?

Lỗi OL – Overload (quá tải) là một lỗi thường gặp mà kỹ thuật viên hay gặp khi vận hành biến tần. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

• Động cơ phải chịu tải lớn đột ngột: Ví dụ như khi kéo vật nặng, vận hành băng tải bị dồn tải, hoặc khởi động với quán tính quá cao khiến dòng điện tăng vọt ngay lúc đầu.

• Cài đặt thời gian tăng tốc (ACC Time) quá ngắn: Biến tần buộc phải đẩy dòng lớn trong thời gian ngắn để đạt tốc độ yêu cầu, dễ dẫn đến vượt quá dòng định mức và gây lỗi OL.

• Tải bị bó cơ, kẹt trục hoặc sai lệch cơ khí: Những vấn đề như ổ bi khô dầu, trục không đồng tâm, cơ cấu dẫn động bị kẹt khiến động cơ phải làm việc nặng hơn bình thường, dẫn đến quá tải.

• Nguồn điện không ổn định, sụt áp đột ngột: Làm giảm khả năng cấp dòng cho biến tần, khiến dòng thực tế tăng lên để bù lại công suất – dễ gây lỗi OL.

• Biến tần bị lỗi mạch bảo vệ dòng: Sau thời gian dài sử dụng hoặc do môi trường ẩm bụi, mạch bảo vệ dòng có thể hoạt động sai, báo lỗi dù dòng không vượt ngưỡng thực tế.

Việc hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp kỹ thuật viên nhanh chóng khoanh vùng và xử lý lỗi OL một cách hiệu quả.

II. Mã lỗi quá tải phổ biến ở các hãng biến tần

Mỗi hãng biến tần sẽ quy ước mã lỗi quá tải khác nhau, tuy nhiên đa phần đều xoay quanh chữ “OL” (Overload):

📌 Ghi nhớ: Khi gặp mã lỗi OL – đừng chỉ reset, hãy tìm hiểu nguyên nhân gốc để xử lý dứt điểm.

Bạn nên tham khảo Tài liệu biến tần để hiểu rõ lỗi và gợi ý xử lý của từng hãng biến tần

III. Checklist xử lý nhanh khi biến tần báo lỗi quá tải (HowTo)

Dưới đây là checklist 7 bước xử lý nhanh, được đội kỹ sư HLAuto áp dụng thành công tại nhiều nhà máy:

✅ Bước 1: Kiểm tra tải cơ khí (băng tải, trục, ổ bi, truyền động)

• Dừng máy, kiểm tra bằng tay xem tải có bị kẹt, bó, trục lệch tâm không.

• Dây đai có bị trượt, quá căng?

• Ổ bi có khô dầu, phát nhiệt nóng bất thường?

✅ Bước 2: Đo dòng tải động cơ

• Dùng ampe kìm đo dòng tải ở 3 pha.

• So sánh với dòng định mức trên nameplate của động cơ.

• Nếu dòng > 110% định mức → có dấu hiệu quá tải.

✅ Bước 3: Chạy thử không tải

• Tách tải ra khỏi động cơ (nếu có thể), chạy thử không tải.

• Nếu không báo lỗi → lỗi có thể nằm ở phần cơ.

✅ Bước 4: Tăng thời gian tăng tốc (ACC time)

• Vào thông số của biến tần → tăng ACC time từ 2–3 giây lên 10–15 giây.

• Việc tăng ACC giúp dòng không bị vọt lên đột ngột lúc khởi động.

✅ Bước 5: Kích hoạt giới hạn dòng (Current Limit)

• Tùy biến tần, có thể tìm thông số: I-limit, Current Clamp, hoặc Overcurrent Protection.

• Thiết lập ngưỡng khoảng 100–110% dòng định mức để tránh vọt dòng.

✅ Bước 6: Kiểm tra nguồn cấp điện

• Đo áp 3 pha vào biến tần.

• Nếu sụt áp, mất pha → dòng tăng bất thường → báo OL.

• Giải pháp: ổn định nguồn, dùng ổn áp, tụ bù, hoặc thay dây lớn hơn.

✅ Bước 7: Reset lỗi và chạy thử

• Sau khi xử lý, reset biến tần → chạy thử lại theo quy trình.

• Ghi log, quan sát kỹ dòng và thời gian xuất hiện lỗi.

IV. Case thực tế từ xưởng: Báo lỗi OL2 do tăng tốc quá nhanh

Tình huống:
Một xưởng dệt ở Bắc Ninh sử dụng biến tần Delta VFD037EL để điều khiển động cơ 3.7kW kéo guồng chỉ. Gần đây, khi chạy máy buổi sáng, biến tần thường xuyên báo lỗi “OL2” sau 2–3 giây khởi động.

Phân tích:

• Kiểm tra thấy Acc time chỉ cài 1.5s → thời gian tăng tốc quá ngắn

• Động cơ tải ban đầu khá nặng do guồng chỉ chưa quay trơn

• Dòng tải đo được lúc khởi động lên đến 8.5A, trong khi định mức chỉ 6.2A

Xử lý lỗi quá tải ở biến tần Delta VFD037EL:

• Tăng ACC time lên 10s

• Kích hoạt tính năng Current Limit (thông số 1–24)

• Vệ sinh ổ trục guồng chỉ

Kết quả:

• Sau điều chỉnh, máy chạy ổn định, không còn báo lỗi OL2

• Đào tạo lại công nhân khởi động nhẹ nhàng, không gạt tải đột ngột

Bài học rút ra:

Việc cài đặt thông số khởi động không phù hợp rất dễ khiến dòng vọt và sinh lỗi OL, đặc biệt với tải có quán tính lớn hoặc khởi động khi còn nguội.

V. Cài đặt biến tần đúng cách để tránh lỗi OL (Overload)

Rất nhiều kỹ thuật viên mới chỉ xử lý lỗi OL ở phần cơ khí mà quên mất rằng biến tần cũng cần được cài đặt đúng cách để phù hợp với tải thực tế. Đây là một trong những nguyên nhân âm thầm nhưng phổ biến dẫn tới lỗi quá tải ở biến tần liên tục, nhất là trong môi trường công nghiệp.

Các thông số cần kiểm tra & tối ưu:

1. Thời gian tăng tốc (ACC Time) và giảm tốc (DEC Time)

• Cài quá ngắn sẽ khiến dòng vọt lên cao khi khởi động hoặc dừng.

• Gợi ý:

  • Tải nhẹ: ACC khoảng 3–5 giây

  • Tải nặng (băng tải, quạt lớn, máy ép): nên từ 10–15 giây

• Tránh cài 1–2 giây vì dễ gây dòng khởi động lớn, gây báo OL1 (lỗi quá tải ở biến tần khi tăng tốc động cơ).

2. Giới hạn dòng (Current Limit)

• Một số dòng biến tần cho phép thiết lập dòng giới hạn khi khởi động hoặc vận hành.

• Gợi ý:

  • Thiết lập mức 100–110% dòng định mức động cơ

  • Cài đặt đúng giúp tránh tình trạng dòng đột ngột tăng vọt.

3. Chọn chế độ điều khiển phù hợp (V/F, Sensorless Vector, Field-oriented)

• Chế độ V/F (voltage/frequency): đơn giản, ổn định cho tải nhẹ, không đòi hỏi phản hồi

• Sensorless Vector/FOC: kiểm soát mô-men tốt hơn, phù hợp tải biến thiên, tải nặng

💡 Lưu ý: Nếu đang dùng V/F mà hay lỗi OL → nên chuyển sang Sensorless Vector (nếu biến tần hỗ trợ)

4. Giảm tần số sóng mang (Carrier Frequency)

• Tần số sóng mang cao (12–16kHz) giúp máy êm hơn nhưng tạo nhiều nhiệt → tăng khả năng quá tải.

• Gợi ý giảm còn 6–8kHz để giảm nhiệt và ổn định tải.

5. Thiết lập bảo vệ quá tải nâng cao

• Một số hãng cho cài đặt thời gian trễ khi dòng vượt ngưỡng (Overload delay time)

• Có thể cài 5–10 giây để tránh báo lỗi giả khi khởi động ngắn hạn

VI. Phòng tránh lỗi quá tải – kinh nghiệm từ thực tế xưởng

Phòng tránh tốt ngay từ lúc thiết kế – lắp đặt – vận hành, sẽ giúp giảm thiểu 90% nguy cơ lỗi OL lặp lại. Dưới đây là những chia sẻ thực tế từ các dự án bảo trì tại nhà máy của HLAuto.

1. Kinh nghiệm chọn biến tần và lắp đặt ban đầu

Việc lựa chọn đúng biến tần và lắp đặt chuẩn ngay từ đầu là yếu tố quyết định đến hiệu quả vận hành và độ bền của hệ thống. Dưới đây là những kinh nghiệm thực tế cần lưu ý:

• Chọn biến tần có công suất dư từ 10–20% so với động cơ: Điều này giúp biến tần hoạt động ổn định hơn trong các tình huống tải tăng đột ngột hoặc vận hành liên tục trong môi trường khắc nghiệt.

• Dùng dây cáp đúng tiết diện: Tránh sử dụng dây quá nhỏ gây sụt áp khi động cơ khởi động hoặc chạy tải nặng, dễ dẫn đến lỗi quá tải.

• Nối đất (mass) đúng kỹ thuật: Đảm bảo biến tần được nối đất an toàn để tránh nhiễu điện, xung ngược và hạn chế nguy cơ quá dòng không mong muốn.

• Ưu tiên chọn biến tần có các chức năng bảo vệ nâng cao:

  • Giới hạn dòng mềm (Soft Current Limit): Giúp tránh hiện tượng quá tải đột ngột khi khởi động hoặc tăng tốc nhanh.

  • Cảnh báo sớm lỗi quá tải (OL): Giúp người vận hành có thời gian xử lý trước khi biến tần ngắt mạch hoàn toàn.

Một lựa chọn và lắp đặt khôn ngoan ngay từ đầu sẽ giảm đáng kể các lỗi kỹ thuật về sau và tiết kiệm chi phí bảo trì, sửa chữa.

🎯 Tip nhỏ: Dự phòng biến tần “hơi thừa” ban đầu có thể giúp bạn tránh lỗi OL cả năm không phải sửa.

2. Kinh nghiệm bảo trì định kỳ để ngăn lỗi quá tải ở biến tần

Bảo trì đúng cách và đều đặn là yếu tố then chốt giúp biến tần hoạt động ổn định và tránh lỗi quá tải. Dưới đây là một số kinh nghiệm thực tế cần áp dụng:

• Vệ sinh định kỳ các bộ phận tản nhiệt: Cần làm sạch khe tản nhiệt, bo mạch và đặc biệt là quạt gió – nơi thường bám bụi nhiều nhất, ảnh hưởng đến khả năng làm mát.

• Kiểm tra nhiệt độ và dòng tải thường xuyên:
  Sử dụng ampe kìm để đo dòng điện thực tế, sau đó so sánh với giá trị dòng định mức của động cơ. Nếu phát hiện dòng cao bất thường, đây có thể là dấu hiệu tải cơ bị kẹt, động cơ quá tải hoặc có hỏng hóc.

• Theo dõi các hiện tượng bất thường trong quá trình vận hành:

  • Quạt tản nhiệt quay chậm hoặc phát ra tiếng lạ.

  • Có mùi khét nhẹ phát ra từ biến tần.

  • Biến tần nóng lên nhanh chóng dù chỉ mới vận hành trong thời gian ngắn.

Phát hiện sớm các dấu hiệu trên giúp bạn kịp thời xử lý trước khi biến tần báo lỗi hoặc ngừng hoạt động, từ đó giảm thiểu rủi ro hỏng hóc nghiêm trọng và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

📌 Gợi ý: Thiết lập log cảnh báo sớm trên biến tần (nếu có) để phát hiện lỗi OL trước khi máy ngừng.

3. Đào tạo người vận hành và áp dụng quy trình khởi động máy hợp lý

Việc vận hành máy đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế lỗi quá tải ở biến tần. Người vận hành cần được đào tạo bài bản và tuân thủ các bước khởi động theo đúng trình tự kỹ thuật:

Tuyệt đối không bật tải đột ngột khi máy còn nguội — điều này dễ gây sốc cơ học và tạo dòng khởi động lớn bất thường.

Tuân thủ quy trình khởi động tiêu chuẩn như sau:

1. Mở nguồn cấp điện cho biến tần.

2. Khởi động motor ở chế độ không tải.

3. Tăng dần tải lên theo từng bước.

Tránh thao tác tắt – mở biến tần liên tục, vì điều này có thể tạo ra dòng điện đột biến, khiến biến tần dễ bị quá tải hoặc lỗi OC (Over Current).

Áp dụng đúng quy trình không chỉ kéo dài tuổi thọ thiết bị mà còn giúp giảm đáng kể nguy cơ xảy ra lỗi quá tải trong quá trình vận hành.

VII. Một số câu hỏi thường gặp (FAQ)

VIII. Kết luận – Liên hệ HLAuto để xử lý lỗi quá tải ở biến tần

Lỗi quá tải ở biến tần không phải là lỗi khó, nhưng cần hiểu đúng bản chất và xử lý theo trình tự rõ ràng. Nếu chỉ tắt – mở lại mà không kiểm tra tải, không điều chỉnh thông số, lỗi OL sẽ tiếp tục tái diễn, thậm chí gây cháy nổ hệ thống điện.

HLAuto.vn với hơn 15 năm kinh nghiệm sửa chữa biến tần – tư vấn – bảo trì biến tần các hãng như Delta, INVT, LS, Mitsubishi, ABB, Siemens, Schneider…, luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong việc xử lý lỗi phức tạp và duy trì vận hành ổn định cho nhà xưởng.

📞 Gọi ngay hotline: 0948.956.835
🌐 Truy cập https://hlauto.vn
📩 Email: lelong.aec@gmail.com

Khi cần hỗ trợ kỹ thuật về lỗi quá tải ở biến tần, đừng ngần ngại liên hệ với HLAuto ngày nhé!