Sửa biến tần lỗi OC: Nguyên nhân, cách xử lý và phòng tránh hiệu quả

Sửa biến tần lỗi OC là một trong những công việc quen thuộc mà kỹ thuật viên thường xuyên gặp phải khi làm việc với các hệ thống điều khiển động cơ. Lỗi OC (Over Current) – tức quá dòng – thường xảy ra khi dòng điện vượt quá mức cho phép trong quá trình biến tần vận hành, gây ra hiện tượng ngắt mạch để bảo vệ thiết bị. Tuy là một lỗi phổ biến, nhưng nguyên nhân dẫn đến lỗi OC lại khá đa dạng: có thể do động cơ bị kẹt cơ, tăng tốc quá nhanh, ngắn mạch đầu ra, hay thậm chí chỉ đơn giản do dây nối bị lỏng hoặc sai thứ tự pha. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân tích chi tiết nguyên nhân, cách xác định lỗi và từng bước xử lý để giúp kỹ thuật viên – đặc biệt là các bạn sinh viên kỹ thuật hoặc thợ sửa chữa – có thể nắm chắc cách sửa biến tần lỗi OC một cách chính xác và an toàn.

I. Lỗi OC ở biến tần là gì?

Lỗi OC (Over Current) là một trong những lỗi phổ biến nhất ở biến tần. Đây là lỗi báo quá dòng – tức là dòng điện vượt quá giới hạn cho phép trong quá trình biến tần hoạt động. Lỗi này có thể xảy ra ở nhiều giai đoạn:

• Khi biến tần vừa cấp nguồn cho động cơ (Start)

• Khi động cơ đang hoạt động bình thường (Running)

• Hoặc trong quá trình dừng động cơ (Stop)

Mỗi giai đoạn sẽ có những nguyên nhân khác nhau, do đó việc phân tích đúng bối cảnh và nguyên nhân cụ thể là rất quan trọng để đưa ra phương án sửa chữa hiệu quả.

II. Dấu hiệu nhận biết lỗi OC ở biến tần

Việc nhận diện lỗi OC trên biến tần thường khá rõ ràng vì hầu hết các dòng biến tần hiện nay đều có cơ chế hiển thị mã lỗi. Tùy từng hãng, mã lỗi OC có thể được ký hiệu như:

• OC, OC1, OC2, OC3 (tuỳ vào từng giai đoạn xảy ra lỗi)

• O.C., Over Current, F0006 (trên biến tần Siemens)

• E.OC, Err OC (trên biến tần Delta, INVT)

Mã lỗi quá dòng của biến tần ABB ACS355

Kèm theo các dấu hiệu vật lý như:

• Màn hình nhấp nháy hoặc báo lỗi đỏ

• Biến tần tự ngắt hoạt động

• Có tiếng tạch của relay hoặc ngắt rơ le nguồn

III. Các nguyên nhân gây lỗi OC ở biến tần

Việc tìm ra nguyên nhân lỗi OC là bước bắt buộc trước khi sửa chữa biến tần. Có thể chia nguyên nhân thành 3 nhóm chính:

1. Nguyên nhân từ động cơ và tải

• Động cơ bị kẹt cơ: rotor không quay hoặc quay nặng dẫn đến dòng điện tăng đột ngột.

• Tải tăng bất thường: do thay đổi cơ cấu truyền động, kẹt cơ khí, hoặc tải vượt công suất thiết kế.

• Dây motor chạm chập hoặc cách điện kém: gây ngắn mạch pha, dẫn đến dòng tăng cao.

• Lỗi đấu dây ngược pha, lệch pha: ảnh hưởng đến dòng tải không cân bằng.

2. Nguyên nhân từ biến tần

• Lỗi IGBT bị chập, đóng liên tục: khiến dòng tăng đột ngột, cảm biến phát hiện và cắt mạch.

• Lỗi cảm biến dòng hoặc mạch đo dòng: cảm biến báo sai khiến biến tần hiểu nhầm dòng quá lớn.

• Cấu hình sai thông số: các tham số như thời gian tăng tốc (ACC), dòng định mức motor cài sai → gây OC khi chạy.

• Lỗi board mạch, IC điều khiển xung: gây mất điều khiển mạch lực.

3. Nguyên nhân từ nguồn điện đầu vào

• Điện áp không ổn định: điện áp thấp → dòng tăng cao.

• Nguồn nhiễu, sóng hài: gây sai lệch tín hiệu đo dòng.

• Chạm đất trong hệ thống dây: gây dòng rò, gây tác động đến mạch bảo vệ.

IV. Phân loại lỗi OC theo thời điểm xảy ra

Việc phân loại lỗi theo thời điểm xảy ra giúp kỹ thuật viên định hướng kiểm tra chính xác hơn:

1. OC khi khởi động (Start)

• Do mômen khởi động lớn → cần kiểm tra thời gian tăng tốc (ACC) quá ngắn, hoặc động cơ kẹt tải.

• Có thể xảy ra khi IGBT bắt đầu dẫn dòng và bị lỗi.

Sửa biến tần lỗi OC khi khởi động:

• Giảm tần số khởi động, tăng thời gian tăng tốc.

• Kiểm tra cơ khí, trục tải có bị kẹt không.

• Đo dòng khởi động và dòng định mức thực tế.

2. OC trong khi hoạt động (Running)

• Dấu hiệu của sự tăng tải đột ngột, motor quá tải, hoặc IGBT hư nhẹ.

• Dòng biến thiên bất thường trong khi tải vẫn ổn định → nghi lỗi mạch đo dòng.

Sửa biến tần lỗi OC khi đang chạy:

• Gắn ampe kìm để đo dòng tại 3 pha motor.

• Kiểm tra sự đồng đều của dòng các pha.

• So sánh dòng đo được với dòng cài đặt trong biến tần.

3. OC khi dừng (Stop)

• Thường do năng lượng tái sinh từ động cơ trả ngược về biến tần (đặc biệt ở quán tính lớn).

• Không có điện trở xả hoặc điện trở xả yếu.

Sửa biến tần lỗi OC khi dừng:

• Kiểm tra điện trở xả hoặc lắp thêm nếu chưa có.

• Tăng thời gian giảm tốc (DEC).

4. Những lỗi thường đi kèm khi sửa biến tần lỗi OC

Một số lỗi thường gặp có thể đi kèm hoặc bị nhầm với lỗi OC:

V. Hướng dẫn kiểm tra và sửa biến tần lỗi OC chi tiết

1. Kiểm tra sơ bộ trước khi mở máy

Trước khi tiến hành tháo rời biến tần, bạn cần thực hiện một số bước kiểm tra sơ bộ sau:

• Kiểm tra điện áp đầu vào: Dùng đồng hồ đo để kiểm tra xem nguồn cấp vào biến tần có đủ và ổn định không (thường là 3 pha 380V hoặc 1 pha 220V tùy model).

• Quan sát dấu hiệu bất thường: Biến tần có mùi khét, cháy nổ, phồng tụ, vết nứt trên vỏ hoặc linh kiện là dấu hiệu hỏng phần cứng, rất dễ dẫn đến lỗi OC.

• Thử khởi động bằng tay: Nếu biến tần có chế độ khởi động thủ công hoặc test mode, hãy thử khởi động để xem lỗi xuất hiện tại bước nào (lúc cấp nguồn, lúc chạy, hay lúc tăng tải).

2. Đo kiểm linh kiện công suất

Đây là bước cực kỳ quan trọng khi sửa biến tần lỗi OC vì phần lớn lỗi này liên quan đến hư hỏng IGBT, diode cầu, hoặc tụ DC bus.

a. Kiểm tra diode cầu chỉnh lưu

• Dùng thang đo diode trên đồng hồ số.

• Đo từng cặp chân giữa AC input và cực DC (+, -), so sánh kết quả với datasheet hoặc module cùng loại.

• Nếu diode bị chập (đo lên 0V cả 2 chiều) → cần thay thế.

b. Đo IGBT theo sơ đồ 6 IGBT

• Dùng thang đo diode để kiểm tra giữa chân G (gate), C (collector) và E (emitter).

• Đo G–E: không được thông 2 chiều.

• Đo C–E: chỉ thông một chiều (vì bên trong có diode hồi dòng).

• Nếu đo thấy thông 2 chiều hoặc 0Ω cả 2 chiều → IGBT đã bị chập, cần thay.

💡 Lưu ý: Khi thay IGBT cần thay cả cặp trên/dưới pha tương ứng để tránh lệch trở kháng gây lỗi tiếp.

c. Kiểm tra tụ DC bus

• Xả tụ trước khi đo để tránh giật điện.

• Dùng đồng hồ đo điện dung hoặc ESR meter để kiểm tra.

• Nếu tụ phồng, điện dung sụt giảm >30% hoặc ESR tăng cao → nên thay mới.

3. Kiểm tra mạch drive và tín hiệu điều khiển

IGBT có hoạt động đúng không còn phụ thuộc vào mạch điều khiển (driver circuit). Nếu tín hiệu gate ra sai, IGBT cũng dễ bị nổ, gây lỗi OC.

a. Dùng oscilloscope đo tín hiệu gate

• Tín hiệu phải dạng xung PWM rõ ràng, tần số từ vài kHz đến vài chục kHz.

• Nếu bị nhiễu, mất xung, lệch biên độ → nghi ngờ lỗi IC điều khiển, opto hoặc phần logic trước đó.

b. Kiểm tra IC driver (như IR2110, HCPL-3120…)

• Đo áp đầu vào và đầu ra, đảm bảo có điện áp cấp và tín hiệu phản hồi.

• So sánh với IC mới nếu nghi ngờ.

4. Kiểm tra cảm biến dòng và hồi tiếp

Một số lỗi OC không phải do thật sự quá dòng, mà do hệ thống đo dòng bị lỗi khiến biến tần hiểu nhầm là có dòng cao bất thường.

• Kiểm tra biến dòng (CT), shunt resistor, Hall sensor.

• Kiểm tra đường tín hiệu từ sensor về IC xử lý.

• Nếu sensor bị lệch áp, sai hệ số → nên thay mới hoặc hiệu chỉnh lại phần mềm nếu được.

V. Kinh nghiệm sửa chữa và mẹo thực tế

1. Đừng vội bật nguồn sau khi thay linh kiện

Sau khi thay IGBT hoặc các linh kiện công suất, bạn không nên cấp nguồn ngay mà nên:

• Dùng bóng đèn sợi đốt nối tiếp với nguồn để giới hạn dòng – giúp bảo vệ biến tần nếu có chập bên trong.

• Quan sát điện áp đầu ra, dòng tiêu thụ – nếu thấy đèn sáng rực → vẫn còn lỗi chập.

2. Nạp lại firmware hoặc reset biến tần

Một số biến tần cao cấp có lưu lỗi OC trong bộ nhớ, cần reset hoặc nạp lại firmware để xóa lỗi hoàn toàn. Kiểm tra theo hướng dẫn của hãng.

3. Sử dụng phần mềm giám sát (nếu có)

Một số dòng biến tần như Siemens, Yaskawa, Delta, INVT có phần mềm chuyên dụng kết nối qua RS-485 hoặc USB.

• Dùng phần mềm để đọc log lỗi, xem thời điểm xảy ra lỗi, thông số dòng điện, tốc độ, áp.

• Phân tích để xác định nguyên nhân: tăng tải đột ngột, lệch pha, motor lỗi, v.v.

4. Ghi chú lịch sử sửa chữa

Nếu bạn là kỹ thuật viên sửa chữa chuyên nghiệp, nên có sổ tay ghi chú mỗi lần sửa:

• Tình trạng ban đầu

• Đã thay linh kiện nào

• Kết quả sau sửa

• Có phát sinh lỗi mới không

Việc này giúp tăng tỷ lệ sửa thành công và tiết kiệm thời gian khi gặp lại model tương tự.

VI. Cách phòng tránh lỗi OC trên biến tần

Không chỉ sửa, bạn cũng cần biết cách phòng lỗi OC để kéo dài tuổi thọ biến tần:

VII. Một số tình huống thực tế khi sửa biến tần lỗi OC (Case Study)

Case 1: Biến tần Delta VFD007EL43A bị lỗi OC ngay khi chạy lệnh Forward

• Hiện tượng: Sau khi cấp nguồn và cấp lệnh RUN, biến tần báo lỗi OC ngay lập tức, không quay motor.

• Kiểm tra & xử lý:

  • Ngắt motor ra khỏi biến tần → biến tần không báo lỗi → loại trừ khả năng hỏng IGBT.

  • Kiểm tra cách đấu dây → phát hiện chạm chập nhẹ pha U và E tại đầu cực motor do ẩm.

  • Vệ sinh sạch sẽ đầu nối motor, sấy khô và đấu lại.

  • Cấp lệnh chạy lại → motor hoạt động bình thường, không còn lỗi OC.

• Bài học rút ra: Lỗi OC không chỉ đến từ phần cứng bên trong biến tần mà còn do môi trường hoặc đầu nối bị ẩm/chập.

Case 2: Biến tần Mitsubishi FR-D740 báo lỗi OC khi motor đang chạy ở tải cao

• Hiện tượng: Motor chạy bình thường ở tốc độ dưới 30Hz, nhưng khi vượt 40Hz thì bị lỗi OC.

• Kiểm tra & xử lý:

  • Đo dòng motor tại các tần số khác nhau → phát hiện dòng vượt định mức khi tải nặng.

  • Kiểm tra cơ khí → bạc đạn bị khô, gây tăng ma sát → tải tăng bất thường.

  • Bảo trì cơ khí, thay bạc đạn.

  • Sau khi xử lý, motor chạy ổn định ở 50Hz, không còn lỗi.

• Bài học rút ra: Đừng vội thay biến tần khi gặp lỗi OC. Cần kiểm tra kỹ phần cơ khí và tải trước.

Case 3: Biến tần cũ Siemens báo lỗi OC không đều, lúc chạy được lúc không

• Hiện tượng: Biến tần chạy ngẫu nhiên bị lỗi OC, nhất là khi trời ẩm hoặc có bụi.

• Kiểm tra & xử lý:

  • Mở nắp biến tần → bên trong rất nhiều bụi bẩn, có dấu hiệu oxy hóa các chân linh kiện.

  • Vệ sinh toàn bộ bo mạch bằng cồn kỹ thuật, dùng bàn chải mềm và khí nén.

  • Kiểm tra lại → hoạt động ổn định hơn hẳn, không còn lỗi trong 2 tuần theo dõi.

• Bài học rút ra: Bảo dưỡng định kỳ và vệ sinh biến tần giúp tăng tuổi thọ thiết bị, tránh lỗi OC do điều kiện môi trường.

Case 4: Biến tần Yaskawa A1000 báo lỗi OC ngắt quãng sau khi sửa bo IGBT

• Hiện tượng: Vừa thay IGBT công suất, biến tần vẫn bị lỗi OC ngắt quãng.

• Kiểm tra & xử lý:

  • Đo lại tụ DC bus → phát hiện ESR tụ cao bất thường dù điện áp vẫn đủ → thay tụ.

  • Kiểm tra lại mạch drive IGBT → phát hiện có 1 IC bị quá nhiệt, ảnh hưởng điều khiển xung → thay IC điều khiển.

  • Sau sửa chữa, chạy test tải 100% liên tục 3 ngày → hoạt động ổn định.

• Bài học rút ra: Lỗi OC có thể là kết quả của lỗi kép: vừa do phần công suất vừa do điều khiển xung không đồng đều.

Case 5: Biến tần Fuji FRN1.5C2S-4J12 bật lên báo lỗi OC3

• Hiện tượng: cấp nguồn bấm chạy là báo lỗi OC3.

• Kiểm tra & xử lý:

  • Kiểm tra thì biến tần đã cháy cụm công suất.

  • Tuy nhiên không thể thay thế công suất rời như một số biến tần khác trên thị trường

  • Giải pháp: tìm bo mạch cũ của máy cũ thay vào, nhưng rủi ro và khó kiếm.

  • Gợi ý khách đổi sang biến tần khác có thông số và tính năng tương đồng.

• Bài học rút ra: khi tìm mua biến tần nên tính đến các phương án sửa chữa, bảo trì về sau, tránh ảnh hưởng vận hành.

VIII. Kết luận

Nếu bạn là kỹ thuật viên, sinh viên kỹ thuật hoặc đang sử dụng biến tần trong sản xuất, thì hiểu rõ nguyên nhân và cách sửa biến tần lỗi OC sẽ giúp tiết kiệm chi phí, giảm thời gian dừng máy và tránh được những sự cố không đáng có. HLAuto nhận sửa tất cả các dòng biến tần báo lỗi OC như: Delta, INVT, ABB, Fuji, Yaskawa... với cam kết sửa nhanh, báo đúng bệnh, bảo hành 6 tháng.

📞 Hotline: 0948.956.835
📧 Email: lelong.aec@gmail.com
🏭 Địa chỉ: TT6.2B - 71, Ngõ 282 Kim Giang, Khu đô thị mới Đại Kim, Phường Định Công,Thành Phố Hà Nội, Việt Nam

Liên hệ ngay để được tư vấn và sửa biến tần lỗi OC nhanh chóng, chính xác, chuyên nghiệp.