Lỗi thấp áp (UV - Undervoltage) ở biến tần: Nguyên nhân và cách xử lý triệt để

1. Lỗi thấp áp (UV) là gì?

Lỗi UV (Undervoltage) là lỗi xảy ra khi điện áp cấp vào biến tần thấp hơn mức cho phép, khiến điện áp trên tụ DC không đủ để duy trì hoạt động của biến tần.

Ngưỡng điện áp UV thường được xác định như sau:

• Với biến tần sử dụng nguồn 3 pha 380V: UV xảy ra khi điện áp DC BUS < 380VDC hoặc điện áp AC < 320V AC.

• Với biến tần 1 pha 220V: lỗi UV khi điện áp đầu vào < 170V AC hoặc DC BUS < 240VDC.

Nếu lỗi UV không được xử lý đúng cách, có thể dẫn đến:

• Chập IGBT do đóng/ngắt bất thường.

• Tụ điện hoạt động dưới áp gây nóng, hỏng.

• Motor không đủ điện áp → không khởi động được.

2. Dấu hiệu nhận biết lỗi UV

• Mã lỗi hiển thị: UV, UV1, Undervoltage hoặc tương đương tùy theo hãng biến tần.

• Biến tần không khởi động, tự dừng khi đang chạy.

• Màn hình nhấp nháy hoặc mất nguồn ngắt quãng.

• Đèn báo lỗi đỏ, quạt làm mát có thể ngừng quay.

Xem thêm: Tổng hợp các lỗi thường gặp ở biến tần

3. Nguyên nhân thường gặp gây lỗi thấp áp

3.1. Nguồn điện đầu vào yếu hoặc không ổn định

• Điện áp lưới thấp hơn bình thường, nhất là ở khu vực vùng sâu vùng xa.

• Hệ thống điện bị sụt áp do dây dẫn nhỏ, đường dây quá dài.

• Tải tiêu thụ lớn trong cùng hệ thống làm tụt áp.

3.2. Mất 1 pha (với biến tần 3 pha)

• Một trong ba pha cấp vào bị đứt, lỏng hoặc mất cân bằng nặng.

3.3. Dây cấp nguồn không đảm bảo

• Dây dẫn nhỏ không đúng tiết diện → điện áp rơi trên đường dây.

• Tiếp xúc kém tại đầu nối, đầu cốt lỏng, han gỉ.

3.4. Tụ lọc DC bị hỏng

• Tụ bị khô, yếu → không tích điện tốt, không duy trì điện áp DC ổn định.

3.5. Bo mạch điều khiển lỗi

• Lỗi cảm biến đo điện áp hoặc chip điều khiển → cảnh báo sai.

4. Cách xử lý lỗi UV (Undervoltage)

Bước 1: Tắt nguồn và kiểm tra an toàn

• Ngắt toàn bộ nguồn điện, đợi khoảng 5–10 phút để tụ DC xả hoàn toàn trước khi mở biến tần.

Bước 2: Kiểm tra điện áp nguồn đầu vào

• Sử dụng đồng hồ vạn năng đo:

  • Biến tần 1 pha: điện áp nên ổn định trong khoảng 200–230V AC.

  • Biến tần 3 pha: điện áp giữa các pha ~380V AC (±10%).

👉 Nếu thấp hơn nhiều → cần xử lý nguồn.

Bước 3: Kiểm tra hệ thống dây dẫn và tiếp điểm

• Đảm bảo dây nguồn có tiết diện phù hợp với công suất biến tần:

  • Ví dụ: 2.5mm² cho tải < 3kW; 4–6mm² cho tải 5.5–11kW...

• Siết chặt các đầu nối, thay thế cốt bị oxy hóa hoặc cháy đen.

Bảng tra tiết diện dây nguồn theo công suất biến tần

Tiết diện dây dẫn ảnh hưởng trực tiếp đến điện áp đầu vào biến tần. Dưới đây là bảng tra nhanh, giúp chọn dây phù hợp để hạn chế sụt áp và tránh lỗi UV:

🛠️ Ghi chú:

• Các giá trị trên áp dụng cho nguồn điện 3 pha 380V, hệ số cosφ ~0.8.

• Nếu chiều dài dây >50m hoặc môi trường có nhiệt độ cao → nên tăng 1 cấp tiết diện dây.

Bước 4: Kiểm tra tụ DC

• Quan sát tụ có phồng không? Dấu hiệu rò rỉ, chảy dầu?

• Dùng đồng hồ ESR hoặc chuyên dụng để đo nội trở tụ:

  • Nếu ESR quá cao → tụ yếu, nên thay mới.

Mẹo chọn và kiểm tra tụ lọc DC

Dụng cụ kiểm tra tụ:

• Đồng hồ vạn năng có chế độ đo điện dung hoặc đo ESR (nội trở).

• Nếu tụ phồng, chảy dầu hoặc đo ESR > 2Ω → nên thay mới.

Bước 5: Kiểm tra mất pha (với biến tần 3 pha)

• Dùng đồng hồ kiểm tra từng cặp pha:

  • U-V, V-W, W-U phải xấp xỉ nhau (~380V).

• Nếu một pha bị mất → kiểm tra Aptomat, cầu đấu hoặc CB bảo vệ.

Bước 6: Sử dụng thiết bị ổn áp hoặc biến áp

• Với khu vực điện yếu thường xuyên, nên lắp thêm:

  • Ổn áp 3 pha hoặc 1 pha tùy theo nguồn cấp.

  • Biến áp hạ thế riêng biệt, cách ly nguồn dùng cho biến tần.

5. Mẹo hạn chế và phòng ngừa lỗi UV

✅ Chọn dây nguồn đúng chuẩn, tránh dùng dây nhỏ cho tải lớn.

✅ Không đấu nhiều thiết bị lớn vào chung một pha để tránh sụt áp cục bộ.

✅ Bảo trì định kỳ biến tần: vệ sinh, kiểm tra tụ lọc và siết lại toàn bộ đầu nối.

✅ Lắp ổn áp/UPS nếu sử dụng biến tần cho thiết bị quan trọng, yêu cầu nguồn ổn định.

✅ Dùng biến tần có tính năng bù áp hoặc hỗ trợ hoạt động ổn định ở điện áp thấp.

6. Tình huống thực tế và hướng xử lý

Trường hợp 1: Biến tần điều khiển quạt 3kW báo lỗi UV vào buổi chiều

• Nguyên nhân: Cả khu dân cư dùng điện cao điểm → điện áp còn 180V.

• Giải pháp: Gắn ổn áp servo 3KVA đầu vào → biến tần hoạt động lại bình thường.

Trường hợp 2: Biến tần 3 pha 7.5kW báo lỗi UV ngẫu nhiên

• Nguyên nhân: Một pha bị chạm chập, Aptomat cấp nguồn ngắt ngắt.

• Giải pháp: Thay Aptomat mới, kiểm tra đầu dây và cốt → ổn định.

Trường hợp 3: Biến tần hoạt động lúc được lúc không, báo lỗi UV chập chờn

• Nguyên nhân: Tụ DC yếu, không tích điện đủ.

• Giải pháp: Thay tụ lọc DC 470uF – 800V → ổn định ngay.

7. Khi nào cần gọi kỹ thuật?

• Khi bạn không đo được điện áp hoặc không có thiết bị đo tụ.

• Biến tần vẫn báo UV dù điện áp đo được là đủ.

• Có dấu hiệu hư hỏng bo mạch hoặc cần thay tụ DC.

8. Kết luận

Lỗi thấp áp (UV) tuy không gây cháy nổ ngay lập tức, nhưng lại là nguyên nhân tiềm ẩn làm hỏng tụ, gây ngắt quãng sản xuất và ảnh hưởng tuổi thọ biến tần. Việc xử lý sớm, đúng cách và bảo dưỡng định kỳ sẽ giúp hệ thống điện của bạn hoạt động ổn định và an toàn hơn, hãy liên hệ ngay HLAuto chuyên gia sửa chữa biến tần.