Biến tần không hoạt động, mất nguồn: Nguyên nhân và cách khắc phục triệt để

1. Giới thiệu vấn đề

Biến tần là thiết bị quan trọng trong việc điều khiển tốc độ và mô-men xoắn của động cơ điện xoay chiều. Tuy nhiên, một trong những lỗi nghiêm trọng nhất gây gián đoạn hệ thống sản xuất chính là biến tần không hoạt động hoặc mất nguồn. Tình trạng này không chỉ làm dừng máy mà còn gây thiệt hại lớn về thời gian và chi phí sửa chữa.

Hiểu rõ nguyên nhân và biết cách xử lý đúng cách sẽ giúp bạn tiết kiệm đáng kể chi phí và đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định trở lại.

2. Dấu hiệu nhận biết biến tần bị mất nguồn

Trước khi xác định nguyên nhân cụ thể, cần kiểm tra các dấu hiệu cho thấy biến tần đang bị mất nguồn:

• Màn hình hiển thị không sáng, không lên bất kỳ đèn báo nào.

• Không có tiếng động từ quạt làm mát hoặc bộ tản nhiệt.

• Nút nhấn RUN/STOP không phản hồi.

• Không có tín hiệu đầu ra đến động cơ.

• Một số trường hợp đèn báo lỗi nguồn (Power Fault) sáng đỏ liên tục hoặc nhấp nháy.

Xem thêm: Tổng hợp các lỗi thường gặp ở biến tần

3. Nguyên nhân khiến biến tần mất nguồn

Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến khiến biến tần không hoạt động hoặc bị mất nguồn:

3.1. Nguồn điện đầu vào không ổn định hoặc mất pha

• Biến tần hoạt động nhờ nguồn điện 1 pha hoặc 3 pha.

• Khi mất 1 hoặc nhiều pha (với nguồn 3 pha) hoặc điện áp quá thấp có thể khiến biến tần không khởi động được.

Cách kiểm tra:

• Dùng đồng hồ đo điện để kiểm tra đủ điện áp ở các dây pha.

• Đảm bảo điện áp vào nằm trong dải cho phép (ví dụ 380V ±10% đối với nguồn 3 pha).

3.2. Cầu chì bảo vệ hoặc CB đầu vào bị ngắt

• Biến tần thường được bảo vệ bởi cầu chì hoặc Aptomat (CB).

• Khi xảy ra dòng quá tải, các linh kiện bảo vệ này sẽ tự động ngắt mạch để bảo vệ thiết bị.

Cách kiểm tra:

• Kiểm tra CB đã bật chưa.

• Kiểm tra cầu chì có bị đứt không (sử dụng đồng hồ đo thông mạch).

3.3. Lỗi tụ lọc nguồn hoặc tụ khởi động

• Tụ điện là linh kiện giúp duy trì điện áp ổn định cho mạch điều khiển.

• Tụ bị hỏng hoặc giảm dung lượng sẽ khiến nguồn cấp mạch điều khiển không đủ điện áp khởi động.

Cách kiểm tra:

• Tháo tụ ra và đo dung lượng bằng đồng hồ vạn năng có chức năng đo tụ.

• Quan sát tụ có bị phồng, rò rỉ hoặc cháy đen không.

3.4. Mạch nguồn bên trong bị hỏng

• Mạch nguồn bao gồm các linh kiện như diode chỉnh lưu, IGBT, Mosfet hoặc IC nguồn.

• Một linh kiện bất kỳ bị hư hỏng cũng khiến toàn mạch không hoạt động.

Cách kiểm tra:

• Kiểm tra các linh kiện bán dẫn bằng đồng hồ.

• Kiểm tra điện áp ra từ bộ nguồn DC nội bộ.

3.5. Hư mạch điều khiển chính hoặc bo CPU

• Mạch điều khiển là bộ não của biến tần.

• Nếu bị hư hỏng do quá áp, sét đánh hoặc nhiệt độ cao kéo dài, toàn bộ hệ thống sẽ không khởi động.

Dấu hiệu:

• Không có tín hiệu đầu ra, không lên nguồn dù điện áp vào đủ.

• Màn hình không hiển thị hoặc hiển thị bất thường.

4. Quy trình kiểm tra và xử lý khi biến tần mất nguồn

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tuân thủ theo quy trình kiểm tra tuần tự như sau:

Bước 1: Ngắt điện toàn bộ hệ thống

Đảm bảo an toàn trước khi kiểm tra bất kỳ phần nào của biến tần.

Bước 2: Kiểm tra nguồn điện đầu vào

• Dùng đồng hồ đo điện để kiểm tra điện áp từng pha.

• Đảm bảo không mất pha, điện áp nằm trong giới hạn an toàn.

Bước 3: Kiểm tra cầu chì và CB

• Kiểm tra trạng thái cầu dao, aptomat.

• Thay thế cầu chì nếu đứt.

Bước 4: Kiểm tra tụ nguồn

• Tháo nắp biến tần, xác định tụ nguồn.

• Đo điện dung và thay thế nếu cần.

Bước 5: Kiểm tra linh kiện bán dẫn

• Kiểm tra diode, Mosfet, IGBT xem có bị chập, cháy hay không.

• Thay thế linh kiện hỏng đúng chủng loại.

Bước 6: Đo và kiểm tra mạch điều khiển

• Nếu nguồn và linh kiện đầu vào bình thường nhưng biến tần vẫn không hoạt động, khả năng cao do bo mạch điều khiển hỏng.

• Cần kỹ thuật viên chuyên sửa biến tần can thiệp.

5. Biện pháp phòng ngừa lỗi mất nguồn

Để hạn chế tối đa tình trạng biến tần không hoạt động hoặc mất nguồn, bạn nên:

• Bảo trì định kỳ: Làm sạch bụi bẩn, kiểm tra tụ, kiểm tra các điểm tiếp xúc điện.

• Sử dụng thiết bị bảo vệ: Aptomat chống quá áp, chống sét, ổn áp nguồn điện.

• Không để biến tần làm việc quá tải kéo dài.

• Lắp đặt trong môi trường khô ráo, thoáng mát.

6. Khi nào cần gọi đơn vị sửa chữa chuyên nghiệp?

Trong nhiều trường hợp, nếu không có đủ thiết bị hoặc kinh nghiệm, việc tự kiểm tra có thể gây nguy hiểm hoặc làm hư hỏng nặng hơn. Hãy liên hệ với đơn vị sửa chữa biến tần chuyên nghiệp khi:

• Đã kiểm tra nhưng không tìm ra nguyên nhân.

• Cần thay thế bo mạch, tụ nguồn hoặc linh kiện bán dẫn.

• Biến tần thuộc dòng công suất lớn hoặc dòng cao cấp như Siemens, ABB, Schneider, Yaskawa...

7. Kết luận

Biến tần không hoạt động hoặc mất nguồn là lỗi nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể xử lý được nếu bạn nắm rõ nguyên nhân và quy trình kiểm tra hợp lý. Trong môi trường công nghiệp, việc duy trì hệ thống biến tần hoạt động ổn định là yếu tố then chốt để đảm bảo dây chuyền sản xuất không bị gián đoạn.

Nếu bạn cần tư vấn sửa chữa hoặc thay thế biến tần, hãy liên hệ ngay với đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm để được hỗ trợ nhanh chóng và chính xác.