Lỗi quá nhiệt (OH) ở biến tần: Nguyên nhân, cách xử lý và phòng tránh hiệu quả

1. Giới thiệu về lỗi quá nhiệt trong biến tần

Lỗi quá nhiệt (OH - Overheat) là một trong những lỗi phổ biến nhất xảy ra trong quá trình vận hành biến tần. Khi biến tần hoạt động vượt ngưỡng nhiệt độ cho phép, hệ thống sẽ tự động ngắt hoặc báo lỗi để bảo vệ linh kiện bên trong khỏi hư hỏng nghiêm trọng. Đây là một tính năng an toàn cần thiết, nhưng nếu xảy ra thường xuyên, nó không chỉ ảnh hưởng đến hiệu suất sản xuất mà còn làm giảm tuổi thọ của thiết bị.

Trong môi trường công nghiệp – nơi biến tần được sử dụng rộng rãi để điều khiển tốc độ động cơ – việc hiểu rõ nguyên nhân gây quá nhiệt và các biện pháp phòng tránh là điều cực kỳ quan trọng để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định, liên tục.

2. Nguyên nhân gây lỗi quá nhiệt ở biến tần

Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến tình trạng quá nhiệt của biến tần. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến:

2.1. Nhiệt độ môi trường quá cao

Biến tần thường được thiết kế để hoạt động trong điều kiện nhiệt độ môi trường từ 0°C đến 40°C. Khi nhiệt độ xung quanh vượt quá giới hạn này – đặc biệt trong các nhà máy thiếu thông gió hoặc vào mùa hè – sẽ khiến biến tần không thể tản nhiệt hiệu quả, dẫn đến quá nhiệt.

2.2. Lưu thông không khí kém

Việc lắp đặt biến tần trong các tủ điện kín, không có quạt tản nhiệt hoặc khe thoáng, khiến không khí nóng bị giữ lại bên trong, làm tăng nhiệt độ tổng thể của thiết bị.

2.3. Quạt tản nhiệt bị hỏng hoặc bám bụi

Hệ thống quạt bên trong biến tần là bộ phận quan trọng giúp tản nhiệt. Sau thời gian dài hoạt động, bụi bẩn bám vào cánh quạt hoặc bạc đạn bị mòn khiến quạt quay yếu, thậm chí ngừng quay, dẫn đến biến tần không thể làm mát.

2.4. Tải hoạt động vượt mức

Khi biến tần phải điều khiển động cơ hoạt động với công suất vượt quá thiết kế trong thời gian dài, nó sẽ sinh nhiệt nhiều hơn bình thường, làm quá tải hệ thống tản nhiệt.

2.5. Bụi bẩn bám vào lá tản nhiệt

Lá tản nhiệt giúp khuếch tán nhiệt ra môi trường ngoài. Nếu lá tản nhiệt bị bụi bẩn bám kín, khả năng truyền nhiệt sẽ giảm, dẫn đến nhiệt tích tụ bên trong biến tần.

2.6. Biến tần đặt gần nguồn nhiệt

Khi lắp đặt biến tần gần các thiết bị sinh nhiệt cao như lò sấy, lò nung hoặc máy phát nhiệt, biến tần dễ bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ bên ngoài, gây tình trạng quá nhiệt.

Xem thêm: Tổng hợp các lỗi thường gặp ở biến tần

3. Dấu hiệu nhận biết lỗi quá nhiệt

Biến tần hiện đại thường được tích hợp các cảm biến nhiệt độ và sẽ hiển thị mã lỗi trên màn hình khi có sự cố quá nhiệt. Một số dấu hiệu nhận biết phổ biến bao gồm:

• Màn hình hiển thị lỗi "OH", "Overheat", "Temp Fault".

• Thiết bị tự động ngừng hoạt động sau một thời gian chạy.

• Quạt bên trong biến tần quay mạnh bất thường.

• Vỏ biến tần nóng ran, nhất là khu vực gần lá tản nhiệt.

4. Hậu quả khi biến tần bị quá nhiệt

Nếu lỗi quá nhiệt xảy ra thường xuyên và không được xử lý kịp thời, có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng:

• Giảm tuổi thọ linh kiện: Nhiệt độ cao gây lão hóa nhanh các linh kiện bán dẫn như IGBT, tụ điện, IC điều khiển…

• Mất ổn định hệ thống: Biến tần tự ngắt hoặc hoạt động không ổn định làm ảnh hưởng đến dây chuyền sản xuất.

• Hư hỏng nghiêm trọng: Có thể gây chập mạch, cháy nổ nếu tiếp tục cố vận hành trong điều kiện quá nhiệt kéo dài.

5. Biện pháp khắc phục và phòng tránh lỗi quá nhiệt

Để xử lý và phòng tránh lỗi quá nhiệt hiệu quả, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

5.1. Kiểm tra và làm sạch định kỳ

• Vệ sinh quạt làm mát: Dùng khí nén để thổi sạch bụi bẩn bám vào quạt và lá tản nhiệt.

• Thay thế quạt bị hư: Nếu phát hiện quạt quay yếu, phát tiếng ồn bất thường hoặc ngừng hoạt động thì cần thay mới.

• Làm sạch tủ điện: Bụi bẩn không chỉ ảnh hưởng đến biến tần mà còn làm tăng nhiệt độ tổng thể bên trong tủ.

5.2. Cải thiện hệ thống thông gió

• Lắp quạt hút/nạp gió cho tủ điện: Tạo luồng khí lưu thông giúp đẩy nhiệt ra ngoài.

• Lắp điều hòa tủ điện nếu cần thiết: Đối với môi trường có nhiệt độ cao hoặc chứa nhiều thiết bị sinh nhiệt.

5.3. Đảm bảo tải hoạt động đúng mức

• Không để biến tần hoạt động quá công suất định mức: Luôn kiểm tra dòng tải và đảm bảo nằm trong giới hạn an toàn.

• Sử dụng biến tần phù hợp công suất động cơ: Nếu thay đổi động cơ có công suất lớn hơn, cần thay đổi biến tần tương ứng.

5.4. Bố trí lắp đặt hợp lý

• Tránh lắp biến tần gần nguồn nhiệt: Giữ khoảng cách an toàn với các thiết bị phát nhiệt mạnh.

• Gắn biến tần theo hướng dọc, có khe hở tản nhiệt: Tuân thủ khuyến nghị lắp đặt của nhà sản xuất.

5.5. Sử dụng cảm biến nhiệt và giám sát nhiệt độ

• Gắn cảm biến nhiệt độ bên ngoài: Có thể sử dụng cảm biến để theo dõi nhiệt độ thực tế bên ngoài biến tần hoặc tủ điện.

• Cài đặt giới hạn nhiệt độ: Một số biến tần cho phép người dùng điều chỉnh ngưỡng cảnh báo nhiệt độ – nên thiết lập giới hạn bảo vệ phù hợp.

5.6. Đào tạo vận hành và bảo trì

• Huấn luyện nhân viên kỹ thuật: Nhận biết sớm các dấu hiệu quá nhiệt và thực hiện bảo trì đúng quy trình.

• Ghi nhật ký vận hành: Ghi chép và phân tích dữ liệu lỗi để phòng tránh tái diễn.

6. Checklist kiểm tra lỗi OH (Overheat)

Gợi ý: Nếu có từ 3 mục trở lên được đánh dấu là "Có vấn đề", cần thực hiện bảo trì hoặc thay đổi điều kiện vận hành càng sớm càng tốt.

7. Kết luận

Lỗi quá nhiệt là một trong những sự cố dễ gặp nhưng cũng dễ phòng tránh nếu người sử dụng nắm vững kiến thức và thực hiện đúng các biện pháp kỹ thuật. Việc kiểm tra định kỳ, vệ sinh, thông gió và lắp đặt biến tần đúng cách sẽ giúp thiết bị hoạt động ổn định, kéo dài tuổi thọ và giảm thiểu rủi ro dừng máy bất ngờ.

Nếu bạn gặp tình trạng biến tần báo lỗi OH liên tục, đừng cố gắng chạy lại mà nên dừng máy, kiểm tra các yếu tố nhiệt độ ngay lập tức. Trong trường hợp không thể tự xử lý, hãy liên hệ với đơn vị sửa biến tần uy tín để được tư vấn và khắc phục đúng cách.