Các bước kiểm tra lỗi biến tần – Hướng dẫn đầy đủ từ lý thuyết đến thực tế

Các bước kiểm tra lỗi biến tần là kỹ năng quan trọng mà bất kỳ kỹ thuật viên bảo trì hay sinh viên kỹ thuật điện – tự động hóa nào cũng cần nắm vững. Trong thực tế vận hành, khi biến tần ngừng hoạt động, báo lỗi hoặc không lên nguồn, việc bạn xác định đúng nguyên nhân ngay từ đầu sẽ giúp tiết kiệm rất nhiều thời gian và chi phí.

Tuy nhiên, nhiều người mới bắt đầu thường kiểm tra không theo thứ tự logic hoặc bỏ sót những nguyên nhân cơ bản. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn chi tiết từng bước kiểm tra lỗi biến tần – từ quan sát, đo lường, đến sử dụng phần mềm – kèm theo ví dụ thực tế tại xưởng. Mục tiêu là giúp bạn hiểu – áp dụng – sửa chữa hiệu quả.

Tổng quan về kiểm tra lỗi biến tần

Vì sao cần kiểm tra đúng quy trình?

Khi biến tần báo lỗi, có rất nhiều khả năng xảy ra: từ nguồn điện không ổn định, motor bị kẹt, tín hiệu điều khiển sai, cho đến mạch công suất hoặc board điều khiển hư hỏng. Nếu kiểm tra sai trình tự, bạn dễ bỏ sót nguyên nhân gốc, dẫn đến “chữa sai bệnh”, khiến lỗi tái phát hoặc nặng hơn.

Một quy trình sửa biến tần bài bản sẽ giúp bạn:

• Rút ngắn thời gian xác định lỗi

• Hạn chế tháo – gỡ – thay linh kiện không cần thiết

• Giao tiếp kỹ hơn với đồng nghiệp, kỹ sư hãng

• Gia tăng độ tin cậy khi sửa chữa tại xưởng

Dụng cụ cần chuẩn bị trước khi kiểm tra

Để kiểm tra lỗi biến tần hiệu quả, không chỉ cần tuân thủ các bước kiểm tra biến tần mà bạn nên chuẩn bị sẵn các thiết bị sau:

Lưu ý: Luôn ngắt nguồn hoàn toàn trước khi kiểm tra để đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Các bước kiểm tra lỗi biến tần theo thứ tự ưu tiên

Dưới đây là các bước kiểm tra lỗi biến tần theo trình tự kỹ thuật, dễ nhớ – dễ thực hành.

Bước 1 – Ngắt nguồn, đảm bảo an toàn

Đây là bước quan trọng đầu tiên nhưng rất dễ bị bỏ qua. Trước khi chạm vào bất kỳ thiết bị điện nào, bạn cần:

• Tắt aptomat hoặc CB cấp nguồn cho biến tần

• Chờ tụ xả hết (thường từ 3–5 phút)

• Dùng đồng hồ đo điện áp DC bus để xác nhận đã mất điện hoàn toàn (V < 25V)

Chú ý: Một số biến tần có tụ lớn, cần thời gian xả điện lâu hơn – không được chủ quan.

Bước 2 – Quan sát bên ngoài biến tần

Sau khi đã cách ly nguồn, bạn tiến hành quan sát kỹ phần bên ngoài của biến tần:

• Có mùi khét không? (→ cháy mạch, nổ tụ)

• Có dấu hiệu chảy nhựa, linh kiện bị lồi, đứt dây?

• Có bám nhiều bụi bẩn, côn trùng, mạng nhện không?

• Có vết ẩm, rỉ sét, đặc biệt gần khe gió và đầu cos?

Nếu phát hiện bất thường, bạn nên chụp ảnh lưu lại, sau đó vệ sinh sơ bộ bằng chổi mềm hoặc khí nén. Việc này không chỉ giúp làm rõ tình trạng mà còn tránh gây chập khi cấp lại nguồn sau này.

Bước 3 – Kiểm tra mã lỗi hiển thị

Sau khi vệ sinh, hãy cấp lại nguồn và xem màn hình biến tần có hiển thị gì không.

• Nếu không hiển thị gì: có thể lỗi nguồn cấp, màn hình hỏng, hoặc board nguồn chết (xem thêm lỗi không lên nguồn).

• Nếu hiển thị mã lỗi (ví dụ: OC, UV, OH, OL, SC...), hãy ghi lại mã chính xác.

Ví dụ:

• Lỗi OC (Over Current) → Kiểm tra motor, tải, IGBT

• Lỗi UV (Under Voltage) → Kiểm tra điện áp đầu vào

• Lỗi OH (Over Heat) → Kiểm tra quạt, môi trường

• Lỗi SC (Short Circuit) → Kiểm tra tải/motor ngắn mạch

Bạn có thể tra cứu nhanh bảng mã lỗi trên website của hãng, hoặc xem bài viết tổng hợp mã lỗi biến tần Delta tại HLAuto (gợi ý chèn link nội bộ).

Bước 4 – Kiểm tra nguồn cấp đầu vào

Dùng đồng hồ vạn năng đặt thang AC, đo lần lượt:

• L1–L2, L2–L3, L3–L1

• Đảm bảo điện áp đủ (thường 380–400V AC ±10%)

Nếu một pha mất, áp thấp, chập chờn → rất dễ gây lỗi UV, SPO, mất pha.

Case thực tế:
Tại xưởng sản xuất cơ khí Bình Dương, kỹ thuật viên HLAuto gặp biến tần Delta E310 báo lỗi UV. Sau khi đo đầu vào, phát hiện tụ lọc đầu vào đã hỏng, áp DC chỉ còn 200V → tụ được thay mới, biến tần chạy ổn định.

Bước 5 – Kiểm tra điện áp đầu ra & motor

Tiếp theo, bạn cho biến tần chạy thử không tải, và đo áp đầu ra (U–V–W).

Lưu ý:

• Đo điện áp giữa các cặp pha: U–V, V–W, W–U

• Nếu mất áp hoặc lệch quá nhiều → nghi lỗi IGBT, board điều khiển

Ngoài ra, nên kiểm tra điện trở cuộn dây motor:

• Mỗi cặp dây (U–V, V–W, W–U) nên có giá trị gần bằng nhau

• Nếu một cuộn hở hoặc chạm vỏ → biến tần sẽ báo lỗi OC, GFF

Bước 6 – Kiểm tra bo mạch & linh kiện công suất

Tháo biến tần ra kiểm tra:

• Tụ lọc nguồn DC: đo ESR, kiểm tra rò rỉ

• IGBT, diode, cầu chỉnh lưu: dùng chế độ diode đo

• Điện trở hạn dòng, điện trở xả tụ: kiểm tra xem có cháy không

Nếu IGBT chập → chắc chắn biến tần sẽ ngắt khi cấp nguồn hoặc báo OC ngay khi chạy.

Bước 7 – Kiểm tra tín hiệu điều khiển và cảm biến đầu vào

Khi nguồn, mạch lực, motor đều ổn định mà biến tần vẫn không chạy đúng, bạn cần kiểm tra tín hiệu điều khiển và các cảm biến kết nối vào biến tần.

Các tín hiệu phổ biến cần kiểm tra:

Nếu tín hiệu điều khiển không đến đủ hoặc sai → biến tần có thể không nhận lệnh chạy hoặc phản ứng bất thường.

Ví dụ thực tế:

Một khách hàng tại Cần Thơ phản ánh biến tần không chạy khi bấm nút ON. Kỹ thuật viên HLAuto đo thấy ngõ RUN không có điện áp điều khiển do tiếp điểm relay của PLC bị oxy hóa. Vệ sinh lại tiếp điểm → hệ thống hoạt động bình thường.

Bước 8 – Sử dụng phần mềm hãng để chuẩn đoán lỗi biến tần

Đây là bước chuyên sâu, giúp bạn chuẩn đoán lỗi biến tần chính xác hơn nhờ vào dữ liệu thu thập từ nội bộ biến tần.

Cách thực hiện:

1. Kết nối phần mềm:

• Sử dụng cáp USB–RS485 hoặc cổng mini USB

• Cài driver và phần mềm phù hợp (VD: Delta VFDSoft, Siemens Starter, Mitsubishi FR Configurator...)

2. Truy xuất thông tin:

• Đọc log lỗi: thời điểm xảy ra lỗi, điều kiện tải

• Theo dõi thông số realtime: dòng, áp, tần số, tín hiệu analog...

• Sao lưu thông số (backup) hoặc nạp lại thông số đúng (restore)

3. Ưu điểm:

• Chuẩn đoán các lỗi phức tạp (nhiễu tín hiệu, lỗi truyền thông...)

• So sánh cài đặt nhanh giữa các biến tần cùng model

• Đặc biệt hiệu quả khi sửa các lỗi lặp đi lặp lại mà khó thấy bằng mắt

Chú ý: Không nên thay đổi tham số nếu chưa hiểu rõ chức năng, tránh gây lỗi nặng hơn. Hoàn thành các bước kiểm tra lỗi biến tần.

Một số lưu ý quan trọng khi thực hiện các bước kiểm tra lỗi biến tần

Không kiểm tra khi tụ chưa xả hết

Nhiều trường hợp tụ DC vẫn còn điện áp >300V dù đã ngắt nguồn, nếu sơ ý chạm tay hoặc que đo có thể bị điện giật nghiêm trọng.

Ghi chú từng bước kiểm tra

Lưu lại hình ảnh, thông số từng bước sẽ giúp bạn:

• Dễ tra cứu nếu cần gửi hỗ trợ kỹ thuật

• Giao ca thuận lợi nếu nhiều người cùng sửa

• Tạo thói quen làm việc chuyên nghiệp

Không thay linh kiện khi chưa chắc chắn lỗi

Việc thay linh kiện sai sẽ gây tổn thất, mất thời gian và có thể khiến lỗi lan rộng (VD: thay sai IGBT có thể gây nổ tụ, chập mạch điều khiển).

Luôn vệ sinh và kiểm tra quạt tản nhiệt

Nhiều biến tần báo lỗi OH (Overheat) chỉ vì quạt không quay, khe gió bị bụi kín, trong khi linh kiện vẫn còn tốt.

Một số tình huống thực tế thường gặp tại xưởng

✅ Case 1 – Áp dụng các bước kiểm tra lỗi biến tần để sửa Delta không lên nguồn (Delta VFD-EL)

• Hiện tượng: Bật nguồn, màn hình không sáng, không kêu tạch relay

• Nguyên nhân: Cầu chì bên trong đứt do nổ tụ lọc đầu vào

• Cách xử lý: Kiểm tra tụ → thay mới tụ lọc 470uF/400V, cầu chì đúng dòng

• Kết quả: Biến tần hoạt động bình thường, tiết kiệm 3 triệu tiền mua mới

✅ Case 2 – Biến tần báo lỗi OC ngắt ngay khi chạy

• Hiện tượng: Nhấn RUN là biến tần báo lỗi Over Current, dừng ngay

• Kiểm tra: Motor không kẹt, dòng tải bình thường → nghi IGBT

• Cách xử lý: Tháo ra đo, thấy IGBT chập pha U–V

• Giải pháp: Thay bộ IGBT + kiểm tra lại quạt làm mát

• Kết quả: Máy chạy ổn định, khách hàng ký hợp đồng bảo trì định kỳ

✅ Case 3 – Biến tần chạy chập chờn, lúc nhận lệnh lúc không

• Hiện tượng: Đôi lúc không nhận tín hiệu chạy từ nút nhấn

• Nguyên nhân: Dây tín hiệu điều khiển bị lỏng tại terminal

• Cách xử lý: Xiết lại terminal, dán nhãn, hướng dẫn khách hàng định kỳ kiểm tra đầu cos

• Kết quả: Hệ thống vận hành ổn định hơn 6 tháng không lặp lỗi

Kết luận

Hiểu và thực hành đúng các bước kiểm tra lỗi biến tần là nền tảng giúp bạn chuẩn đoán lỗi biến tần chính xác, xử lý triệt để và nâng cao uy tín khi làm việc tại xưởng hoặc hỗ trợ khách hàng.

Dù là sinh viên đang học nghề, kỹ thuật viên mới ra trường, hay người vận hành máy lâu năm – việc nắm được trình tự kiểm tra bài bản sẽ giúp bạn tránh sai sót, xử lý lỗi nhanh chóng hơn.

👉 Nếu bạn cần hỗ trợ chuyên sâu, sửa chữa tận nơi hoặc tư vấn lỗi khó, hãy liên hệ ngay đội ngũ kỹ thuật HLAuto – Chúng tôi có hơn 15 năm kinh nghiệm sửa chữa biến tần các hãng: Delta, INVT, LS, Mitsubishi, Siemens... trên toàn quốc.

Thông tin liên hệ HLAuto

• 🌐 Website: https://hlauto.vn

• 📞 Hotline kỹ thuật: 0948.956.835

• 🏭 Trụ sở: TT6.2B - 71 KĐT mới Đại Kim, Ngõ 282 Kim Giang, Phường Định Công, Thành Phố Hà Nội, Việt Nam.

• 📩 Email: lelong.aec@gmail.com

Khi cần hỗ trợ kỹ thuật về các bước kiểm tra lỗi biến tần, đừng ngần ngại liên hệ với HLAuto ngày nhé!